Cezai Konularda Kaynak Koruma Yasası

1 Ekim 2018 tarihinde, Cezai Konularda Kaynakların Korunması Kanunu (Resmi Gazete 2018, 264) yürürlüğe girmiştir. Bu kanun gazetecilere ve yayıncılara sınırlı bir ayrıcalık hakkı tanımaktadır. Kanun ayrıca, bir ceza soruşturmasında gazetecilere ve yayıncılara karşı zorlayıcı tedbirlerin uygulanmasına daha katı kurallar getirmektedir.

Ayrıcalık hakkı
Bir tanık, ön soruşturmada sorgu yargıcı tarafından dinlenirken ya da mahkemedeki duruşma sırasında ayrıcalık hakkını kullanabilir. Ayrıcalık hakkı, kendilerini suçlamak zorunda olmayan şüphelilere ve onlarla belirli bir aile ilişkisi içinde olan kişilere ve görev veya meslekleri gereği gizlilikle yükümlü olan bazı kişi gruplarına (din adamı, doktor, avukat veya noter) tanınır. Sorulan sorulara yasal bir gerekçe olmaksızın cevap vermeyi reddeden tanık, soruşturmanın selameti açısından acilen gerekli olması halinde, sorgu yargıcının emriyle, mahkeme bu konuda karar verinceye kadar rehin alınabilir.
Duruşmadaki soruşturma sırasında mahkeme, soruşturmanın selameti açısından acilen gerekli olması halinde, sorulan sorulara yasal bir neden olmaksızın cevap vermeyi reddeden tanık hakkında rehin alma kararı verebilir.

Yeni yasa, haber toplama bağlamında gazeteci veya yayıncı olarak, bu bilgileri ifşa etmek için sağlayan kişiler hakkında bilgi sahibi olan tanıkların, bu bilgilerin kaynağı hakkındaki soruları yanıtlamaktan kaçınmalarına izin vermektedir. Ancak, gazetecinin ya da yayıncının bu ayrıcalık hakkı sınırsız değildir. Gerçekten de, hakim (komiser), soruların cevapsız bırakılması halinde daha ağır bir kamu menfaatinin orantısız bir şekilde zarar göreceğine karar verirse, tanığın ayrıcalık hakkını kullanmasını reddedebilir.

Zorlayıcı tedbirlerin uygulanması
Yeni yasa ayrıca, ceza soruşturmaları için veri toplanması söz konusu olduğunda, sınırlı bir ayrıcalık hakkına sahip gazeteciler ve yayıncıların konumunu, görev veya meslek nedeniyle ayrıcalık hakkına sahip kişilerle (din adamları, doktorlar, avukatlar veya medeni hukuk noterleri) eşitlemeyi amaçlamaktadır. Bu, örneğin bir gazete ya da haftalık derginin editörünün bürosundaki eşya ve yazıların aranması ve bunlara el konulmasının, artık yalnızca savcının yetkisiyle değil, ancak bir tetkik hakiminin izniyle ve onun huzurunda mümkün olabileceği anlamına gelmektedir. Bunu yaparken, tetkik hakimi, ayrıcalık hakkına sahip kişinin ait olduğu meslek grubunun bir temsilcisi tarafından bilgilendirilebilir.

Yasanın Kapsamı
Cezai Konularda Kaynak Koruma Yasası, haber toplama işini tamamen profesyonel olarak ya da sadece ücret karşılığında yapan kişilerle sınırlı değildir. Yasa, siyasi ya da güncel olaylar hakkında yazan gazeteciler için de geçerlidir. Bu, son yıllarda serbest haber toplamanın ve medya ortamının değişen doğasıyla uyumludur. Gerçekten de kamusal tartışmalar artık sadece gazetelerde ya da televizyon ve radyolarda değil, örneğin sosyal medyada da gerçekleşmektedir. Dolayısıyla, "geleneksel gazetecilerden" daha geniş bir grup bu hükme başvurabilir gibi görünüyor.