Image Image Image Image Image
Scroll to Top

To Top

Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ)

De Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) is op 1 januari 2020 vervangen door de Wet verplichte ggz en de Wet zorg en dwang. De informatie op deze pagina is daarom gedateerd. Meer informatie over de nieuwe wetgeving vindt u op de overheidswebsite Dwang in de zorg.

 

De Wet Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen (BOPZ) valt eigenlijk buiten het strafrecht, maar lijkt in veel opzichten op de TBS (en dat kan wel alleen door de strafrechter worden opgelegd). Net als in strafzaken is het de officier van justitie die om vrijheidsbeneming vraagt. Clarice Stenger is de enige op kantoor die deze zaken behandelt, het gaat hier om een zeer specialistisch rechtsgebied dat een geheel eigen aanpak vergt.

 

De BOPZ is van toepassing indien u te maken krijgt met een gedwongen opname. De wet geldt voor:

  • de gedwongen opnamen en behandelingen in de psychiatrie;
  • de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking;
  • de psychogeriatrie (ouderenzorg voor mensen met dementie).

 

Hoe kunt u gedwongen opgenomen worden?

De wet kent twee vormen van gedwongen opname in een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg (ggz-instelling).

  •  een inbewaringstelling (ibs). Dit is een spoedprocedure. De rechter beslist binnen drie werkdagen ná de gedwongen opname of aan de voorwaarden voor een ibs is voldaan;
  • een rechterlijke machtiging (rm). De rm is geen spoedprocedure. De rechter beslist vooraf of u moet worden opgenomen met een rm.

 

Inbewaringstelling (ibs)

Een inbewaringstelling is een spoedprocedure om u, tegen uw wil, in een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg (ggz-instelling) op te nemen. U kunt alleen onvrijwillig opgenomen worden met een ibs in de volgende situatie:

  • u veroorzaakt een gevaar voor uzelf of voor anderen;
  • er bestaat een ernstig vermoeden dat het gevaar door een psychiatrische aandoening wordt veroorzaakt;
  • de dreiging van gevaar is zo dringend dat een uitspraak van de rechter niet kan worden afgewacht;
  • opname in een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg is de enige manier om het gevaar af te wenden;
  • u toont geen bereidheid u te laten opnemen.

 

De rechter beslist of de ibs voortgezet moet worden. Hij beslist mede aan de hand van een geneeskundige verklaring  die is opgesteld/ goedgekeurd door een psychiater bij wie u niet onder behandeling bent (geweest).  De rechter neemt de beslissing pas nadat hij heeft gesproken met u, uw advocaat, uw behandelend arts en eventuele andere personen, bijvoorbeeld uw partner. Dit gebeurt tijdens een zitting die plaatsvindt in de ggz-instelling waar u verblijft. Vanaf het besluit tot voortzetting is de ibs drie weken geldig.

Besluit de rechter tot voortzetting van de ibs, dan kunt u deze uitspraak niet aanvechten in een hoger beroep. U kunt wel een verzoek tot opheffing indienen of cassatie instellen.

 

Schadevergoeding

Als blijkt dat de burgemeester ten onrechte een last tot inbewaringstelling heeft gegeven dan kunt u de burgerlijke rechter vragen om schadevergoeding.

 

Rechterlijke machtiging (rm)

Een rechterlijke machtiging (rm) is een maatregel van de rechter, waarmee u tegen uw wil wordt opgenomen in een organisatie voor geestelijke gezondheidszorg (ggz-instelling). De volgende personen kunnen via de officier van justitie een verzoek tot rm indienen: een echtgenoot of levenspartner, ouders (tenzij uit de ouderlijke macht gezet), meerderjarige familieleden tot en met de tweede graad (grootouders, kinderen, kleinkinderen, broers en zussen), een voogd, een curator en uzelf.

U kunt alleen onvrijwillig opgenomen worden met een machtiging in de volgende situaties:

  • u veroorzaakt gevaar voor uzelf en voor anderen;
  • het gevaar wordt veroorzaakt door een psychiatrische aandoening;
  • opname in een ggz-instelling de enige manier is om het gevaar af te wenden;
  • u toont geen bereidheid om u te laten opnemen;

 

Voor het aanvragen van een rm moet een recente geneeskundige verklaring aanwezig zijn. Deze verklaring wordt opgesteld door een onafhankelijk psychiater, dat wil zeggen: een psychiater bij wie u niet onder behandeling bent (geweest).  De rechter beslist of u een rm krijgt. Hij neemt deze beslissing pas nadat hij heeft gesproken met u, uw advocaat  uw behandelend arts en eventuele andere personen, bijvoorbeeld uw partner.

Er bestaan verschillende soorten rechterlijke machtigingen. Ze zullen in het hiernavolgende afzonderlijk worden besproken.

 

Voorlopige machtiging

De voorlopige rm duurt maximaal een half jaar, maar kan ook voor kortere tijd worden afgegeven. Als u nog niet opgenomen bent maar thuis verblijft, moet u binnen twee weken na de uitspraak van de rechter in een ggz-instelling opgenomen zijn. Wordt deze termijn niet gehaald, dan vervalt de rm.

 

Machtiging tot voortgezet verblijf

De verlenging van een voorlopige machtiging heet machtiging tot voortgezet verblijf.

De geneesheerdirecteur BOPZ kan steeds opnieuw een verlenging aanvragen. De voortzetting van de rm kan maximaal een jaar duren. Bent u vijf jaar achter elkaar opgenomen, dan kan de rechter een verlenging voor steeds twee jaar geven.

 

Machtiging op eigen verzoek

In bepaalde omstandigheden kunt u zelf via de officier van justitie om een rm vragen. Ook als u op eigen verzoek bent opgenomen met een rm, mag u de ggz-instelling niet verlaten zonder toestemming. Een rm op eigen verzoek duurt minimaal een half jaar en maximaal een jaar.

 

Voorwaardelijke machtiging

Met een voorwaardelijke rechterlijke machtiging kan een opname in de ggz-instelling worden voorkomen, doordat u instemt met het behandelplan en de daarin genoemde voorwaarden. U wordt opgenomen als u – ondanks het feit dat u zich aan de voorwaarden houdt – toch een gevaar vormt voor uzelf of voor anderen. Ook kunt u worden opgenomen als u de voorwaarden niet naleeft of als u zelf opgenomen wilt worden.

 

Wat zijn de gevolgen van een opname

Opname met een ibs of rm heeft gevolgen voor uw rechtspositie. U bent namelijk in uw bewegingsvrijheid beperkt. Wanneer u de ggz-instelling ongeoorloofd verlaat, kan men u tegen uw zin terughalen, zo nodig met hulp van de politie. Ter overbrugging van een acute noodsituatie mag uw behandelaar of diens plaatsvervanger de zogenoemde middelen of maatregelen toepassen. De Wet BOPZ noemt vijf middelen of maatregelen: afzondering, separatie, fixatie, toediening van medicijnen, toediening van vocht en/of voeding. De toepassing van deze middelen of maatregelen is aan strikte regels gebonden.

Er zijn ook rechten die tijdens een gedwongen opname altijd blijven gelden. Zo heeft u recht op bezoek en recht op vrij telefoonverkeer. U kunt over uw geld beschikken en u mag uw bezittingen beheren. Bepaalde rechten kunnen door afdelingsregels worden ingeperkt. Ook mag uw post worden gecontroleerd op meegezonden voorwerpen, maar alleen in uw aanwezigheid. De behandelaar kan u nooit verbieden contact te hebben met uw advocaat en de Patiëntenvertrouwenspersoon (pvp).

 

Verlof en voorwaardelijk ontslag

Bent u met een rm opgenomen, dan kunt u met verlof gaan als uw behandelend arts u daarvoor toestemming geeft. Aan dit verlof zijn voorwaarden verbonden, bijvoorbeeld dat u uw medicijnen inneemt. Houdt u zich niet aan de afgesproken voorwaarden of gaat uw toestand achteruit, dan kan de geneesheer-directeur BOPZ het verlof weer intrekken. Als blijkt dat het gevaar is verminderd, kan de geneesheer-directeur BOPZ u voorwaardelijk ontslag verlenen.

 

 

Kies uw specialist:

 

Call Now Button